Алматы облысының ортылығы Қонаев қаласының Мәдениет үйінде облыстағы экология мәселесі талқылауға бағытталған жиын өтті. Облыстық әкімдіктің өкілдері мен тұрғындар бас қосқан отырыста қаралған негізге мәселе – 2024 жылдың бірінші тоқсанындағы «Жол картасы» жобалары бойынша атқарылған шаралар, оның ішінде ең ескі ЖЭО-3-ті жаңғырту және елді мекендерді ауқымды газдандыру жұмыстары болды, – деп хабарлайды Naqty.kz желілік басылымы.
Жиын барысында қол жеткізілген нәтижелер ғана емес, сонымен қатар экологияны ластаушы заттардың шығарындыларын айтарлықтай азайтуға және халықтың өмір сүру сапасын жақсартуға бағытталған өңірді жасылдандыру және қалдықтарды басқару жөніндегі жоспарларды қамтитын алдағы міндеттер талқыланды.
Кездесу барысында қаралған мәселелердің бірі – темекісіз болашақ жайлы болды. Жол картасының негізгі жобасы сонау 1962 жылы салынған ЖЭО-3 болмақ. Аталмыш станция ондаған жылдар бойы жұмыс істеп, өзіндегі барлық ресурсын жоғалтқаннан кейін қазіргі уақытта бұл станция ауаға тек зиянда қалдықтарды шғыруда. Алайда 2023-2025 жылдарға жоспарланған жаңғырту жобасының арқасында станцияны тек жөндеуден өткізіп қана қоймай, сондай-ақ оны түбегейлі жаңарту және ескірген жабдықтарын ауыстыру жоспарланған. Зерттеу жұмыстары аяқталғаннан кейін жобалау кезеңі басталады. Жылу электр орталығының қуатын арттыратын жаңа бу қондырғыларын салуға ерекше көңіл бөлінеді және де орнатылатын жаңа сүзгілеу жүйесі ластаушы заттардың шығарындыларын он есеге азайтатын болады. Мәселен, 2022 жылы шығарындылардың көлемі 14 мың тоннаны құраса, жоба жүзеге асырылғаннан кейін ол 1,6 мың тоннаға дейін төмендейді.
Алматы облысында тұрғын үйлердің көмірден баламасы, экологиялық таза отын түріне көшуі қоршаған ортаны жақсарту жолындағы тағы бір маңызды қадам болып табылады. Блокты-модульдік қазандықтардың құрылысы және елді мекендерді белсенді газдандыру тұрғындарды арзанырақ жылумен және ыстық сумен қамтамасыз ете отырып, атмосфераға шығарындыларды айтарлықтай азайтуға ықпал етеді.
Қазіргі таңда облыс бойынша 384 елді мекеннің 294-і газдандыруға жатады, оның 149-ы көгілдір отынға ие болған. Бұл көрсеткішкі миллионнан астам адам газға қол жеткізді деген сөзді білдіреді.
Биыл осы мәселе байланысты 16 ауылда құрылыс-монтаж жұмыстары жүріп жатыр, оның алтауы алдағы айларда пайдалануға беріледі. Бюджет есебінен 3,5 млрд теңге көлемінде қаржыландыру қарастырылған.
Қонаев қаласын дамытудың 2024-2025 жылдарға арналған кешенді жоспарына сәйкес «Жаңа-Іле», «Қонаев-2» газ тарату стансасының құрылысына және де 10-шағын ауданның инженерлік инфрақұрылымын магистральдық газ құбырымен қамтамасыз ету жұмыстары бойынша конкурстық рәсімдерді өткізуге техникалық құжаттамалар дайындалуда. Сонымен қатар 19 және 20, «Арна», «Спутник», «Рауан» ықшам аудандарының жоба алдындағы құжаттамасы дайындалды.
Екінші көтерілген мәселе – экологиялық теңгерім. Аймақтың «жасыл өкпесін» құруда экологиялық жағдайды жақсартуда абаттандыру жобалары да маңызды рөл атқарады. Осы бағыт аясында 2023 жылы 110 мың ағаш отырғызу жоспары қабылданған еді. Бір жылдың ішінде бұл жоспар артығымен орындалып қойған. Сонымен қатар, облыстық сенбілік жұмыстары аясында 24 мың түп ағаш пен бұта отырғызылды.
Қайта өңдеу саласында ұйымдасқан және жауапты көзқарасқа көшу мақсатында облыста тұрмыстық қатты қалдықтармен (ТҚҚ) жағдайды жақсартуға бағытталған шаралар кешені енгізілуде. Қонаев қаласы мен оның төңірегінде жаңа полигондар салу, қалдықтарды қайта өңдеу технологияларын енгізу сияқты бірнеше жоба жүзеге асырылуда.
Бүгінде облыста жеті сынақ полигоны болса, оның екеуі Еңбекшіқазақ ауданы мен облыс орталығының өзінде рұқсатсыз жұмыс істейді. Қонаев қаласының қолданыстағы учаскесіне ерекше назар аударылады, ол қаланың Бас жоспарына енгізілген өзгерістерге байланысты санитарлық аймаққа айналды, бұл шұғыл рекультивациялық шараларды қажет етеді. Аталған жұмыстар 2025-2026 жылдары салынатын жаңа полигонның құрылысы аяқталғаннан кейін бірден басталады деп жоспарлануда. Сонымен бірге, мұнда заманауи қалдықтарды сұрыптау желісі пайда болады. Техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеуге қазірдің өзінде облыстық бюджеттен 25 миллион теңге бөлінген. Жобаның жүзеге асырылуы экологиялық жағдайды жақсарту жолындағы маңызды қадам болып, жинақталған қалдықтардың көлемін азайтып қана қоймай, оларды қайта өңдеу және қайта пайдалану технологияларын енгізуге мүмкіндік береді. Басқаша айтқанда, жинау, тасымалдау, сұрыптау, өңдеу және кәдеге жаратуды қамтитын қатты тұрмыстық қалдықтарды басқарудың тұтас жүйесі құрылуда. Ағымдағы жылдың бағдарламасына облыс бойынша екі жүзге жуық контейнер орнату да бар (өткен жылы 375-і орналастырылған).
Қаралған тағы бір мәселе – тазалыққа инвестиция салу. Өткен ғасырдың жетпісінші жылдарының аяғында салынған Қонаев қаласының кәріздік тазарту құрылыстарын жаңарту және қайта жаңғырту жобасы да бір орында тұрмайды. Қазіргі уақытта желілер 100% тозған, бұл олардың тиімділігін айтарлықтай төмендетеді және экологиялық қауіпсіздікке қауіп төндіреді. Осы ретте мемлекеттік-жекеменшік әріптестік аясында бүкіл жүйені жаңарту үшін инвестиция мен озық технологияларды тартуға мүмкіндік беретін жоба іске қосылды. Байқау қорытындысы бойынша аталған жұмыстарды жүргізуге «Daur capital» компаниясы таңдалды. Қазіргі уақытта техникалық тапсырмалар келісіліп жатыр, бір сөзбен айтқанда, қаланың және оның маңындағы агломерацияның даму жоспарлары, оларға түсетін жүктеме, электрэнергиямен жабдықтау мәселелері сондай-ақ аймақ зерттеу, технологиялық жабдықтарға техникалық шарттар әзірленуде. Жобалық құжаттаманы әзірлеуге төрт ай, одан кейін мемлекеттік сараптамадан өту 45 күннен 60 күнге дейін созылады. Ал, құрылыс-монтаж жұмыстарының өзі 20 айға созылуы мүмкін. Жобаның жалпы аяқталу және оны жеткізу мерзімі 2025 жыл.
Бұл ретте қаладағы он бір кәріздік сорғы стансасын қайта жаңғырту жұмыстары жүргізілуде. Олар шамамен осы жылдың соңына дейін аяқталады. Тұрғындардың қоймалардан шыққан иіске қатысты шағымдарына жауап берген мамандар бағаға маңайдағы жағымсыз иістен арылтатын қондырғылар мен сүзгілерді орнату кіретінін атап өтті.
Өңірдегі тағы бір мәселе – Сорбұлақ қоймасы. Оны жаңғырту бастамасы тозығы жеткен бөгеттер мен каналдарды қалпына келтірумен қатар, ағынды суларды тазартудың жаңа технологияларын енгізуді де қамтиды. Бұл өңірдегі су ресурстарының жағдайын жақсартуға және су объектілері мен топырақтың ластануымен байланысты болуы мүмкін экологиялық қауіптердің алдын алуға мүмкіндік береді.
Жалпы жиында облыстың экологиялық бастамаларды жалғастыру мен кеңейтуге, соның ішінде 2025 жылға дейін инфрақұрылымды жаңғырту және таза технологияларды енгізу бойынша барлық жобаларды аяқтауға бағытталғандығы жайлы сөз етілді. Қойылған мақсаттарға жету үшін мемлекет, бизнес және қоғам арасындағы ынтымақтастықты дамытуға ерекше көңіл бөлінетін болады. Бүгінгі таңда жол картасы аясында жасалған әрбір қадам қоршаған ортаны қорғау және өңірдің тұрақты дамуын қолдау жөніндегі кешенді тәсілдің маңызды бөлігі болып табылады.